GRONINGEN – Om onze vrijheid te vieren, mogen we de verhalen van het verleden nooit vergeten. Precies tachtig jaar geleden, op 16 april 1945, werd Groningen bevrijd door de Canadese troepen. Ter ere van deze bijzondere mijlpaal opent Groninger Kerken nu de grootste tentoonstelling ooit over de vaak onbelichte oorlogsgeschiedenis van onze eigen stad: ‘Oorlog dichtbij’. Verwacht persoonlijke verhalen en aangrijpende historische beelden die een nieuw licht werpen op deze ingrijpende periode.
Wist jij dat Groningen tijdens de Tweede Wereldoorlog een heel eigen, heftig oorlogsverhaal kent dat bij veel stadjers onbekend is? Curator Martin Hillenga, de auteur van het veelgeprezen boek Groningen 40-45, dook diep in de archieven en stelde deze unieke tentoonstelling samen. ‘Oorlog dichtbij’ onthult het onderbelichte verhaal van de Duitse bezetting, de verwoestende Slag om Groningen en het schrikbarend hoge aantal Joodse stadsgenoten dat werd weggevoerd.
De Akerk: Meer dan alleen een kerk
De iconische Akerk speelt een cruciale rol in dit verhaal. Tijdens de oorlog bood de kerk een schuilplaats aan ondergedoken Engelse piloten, werden er Duitse kerkdiensten gehouden én speelde het kostersechtpaar een heldhaftige rol in het lokale verzet. Deze indrukwekkende gebeurtenissen komen in de tentoonstelling op een indringende manier tot leven.
Groningen: Een eigen oorlogsverhaal
Wat ‘Oorlog dichtbij’ pijnlijk duidelijk maakt, is dat Groningen een uniek oorlogsverleden heeft, waar zelfs veel inwoners van de stad niet volledig van op de hoogte zijn. Generaties schoolkinderen kregen vooral de landelijke geschiedenis mee, waarin het Noorden van Nederland vaak onderbelicht bleef. De tentoonstelling werpt licht op specifieke Groningse ervaringen, zoals:
- De extreem lage overlevingskans van Groningse Joden: In vergelijking met andere steden in Nederland overleefde in Groningen slechts 23 procent van de Joodse gemeenschap. Ter illustratie: in Amsterdam was dit 25,3 procent, in Utrecht 45,9 procent en in Enschede zelfs 52,1 procent. Het verhaal van de jodenvervolging wordt in de Akerk verteld aan de hand van een ontroerend poesiealbum en twee roestige fietsen die in 2023 onder een plafond werden ontdekt.
- De verwoesting van de binnenstad in april 1945: Groningen was de laatste grote Nederlandse stad waar hevig gevochten werd, met straatgevechten die de historische binnenstad zwaar beschadigden.
- Groningen als opvangplek voor vluchtelingen: Gedurende de hele oorlog was Groningen een belangrijk centrum voor de (tijdelijke) opvang van vluchtelingen, die vaak eufemistisch ‘evacuées’ werden genoemd. Dit begon al in 1940 met de komst van kinderen uit het gebombardeerde Rotterdam. Vooral in de barre winter van 1944-1945 werd de stad overspoeld met verdrevenen uit onder andere de omgeving van Arnhem en Limburg. Daarnaast bood de provincie onderdak aan ruim zesduizend ‘hongerkinderen’ uit de westelijke steden, waar de voedseltekorten veel groter waren. Zelfs groepen NSB’ers en collaborateurs die in het najaar van 1944 naar Duitsland waren gevlucht en daar niet meer welkom waren, vonden tijdelijk onderdak in Groningen.
Voel de oorlog: Beelden, geluid en persoonlijke objecten
Bezoekers van ‘Oorlog dichtbij’ worden volledig ondergedompeld in de realiteit van de oorlogsjaren. Indringende foto’s tonen afscheid, onderdrukking en de verwoesting van de stad. Soundscapes van explosies en overvliegende vliegtuigen laten de impact van de oorlog op Groningen voelen. Persoonlijke objecten, zoals helmen, affiches, boeken en een aangrijpend poëziealbum vol oorlogsherinneringen, maken de geschiedenis tastbaar en persoonlijk.
Sta even stil bij vrijheid
‘Oorlog dichtbij’ is een unieke kans om stil te staan bij de immense impact van oorlog en de onschatbare waarde van onze vrijheid, ook tachtig jaar na de bevrijding. De tentoonstelling is onderdeel van de provinciale manifestatie 80 Jaar Vrijheid en is tot stand gekomen in samenwerking met Museum aan de A, het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, de Groninger Archieven en de Synagoge Groningen.
Praktische info:
- Te zien: tot en met 22 juni 2025
- Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur, zondag van 12.00 tot 16.00 uur
- Entree: € 4,50 per persoon (gratis voor bezoekers t/m 17 jaar)
- Locatie: Akerk, Akerkhof 2, Groningen
- Meer informatie: akerk.nl
